Kinderombudsmannen zien problemen verergeren door wachttijden jeugdzorg

Maanden of zelfs een jaar wachten op hulp: het gebeurt volgens de jeugd- en kinderombudsmannen van Den Haag, Amsterdam en Rotterdam nog steeds veel te vaak. Samen met NU.nl blikken ze terug op wat ze het afgelopen jaar zagen in de jeugdzorg. De wachttijden behoren ook dit jaar tot één van de grootste zorgen.

De jeugd- en kinderombudsmannen zien dat problemen vaak groter worden in de tijd dat kinderen wachten op hulp. Tegen de tijd dat hulp beschikbaar is, is deze niet altijd meer geschikt of is er inmiddels extra hulp nodig.

“Een kind komt bijvoorbeeld voor hulp bij faalangst. Als je daar lang op moet wachten, dan heb je kans dat er iets bij komt, zoals schooluitval. Er is dan iets anders nodig”, vertelt Anne Martien van der Does, kinderombudsman in Amsterdam.

Soms dragen de wachttijden er zelfs aan bij dat een kind uit huis wordt geplaatst. “Stel, je hebt een gezin met schulden, waardoor de ouders moeite hebben om de huur te betalen. Door de stress die dit veroorzaakt, hebben de ouders minder oog voor hun kinderen”, zegt Van Der Does.

“Op dat moment is er schuldhulp (dit is geen jeugdzorg) en opvoedhulp (dit is wél jeugdzorg) nodig. Als door wachttijden beide uitblijven, dan worden de problemen steeds erger, waardoor er uiteindelijk een uithuisplaatsing kan komen. Dat zien we in de praktijk gebeuren.”

Wat is jeugdzorg?
Jeugdzorg is een verzamelterm voor jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Jeugdhulp is hulp voor kinderen bij psychische problemen of een verstandelijke beperking. Ook opvoedhulp valt onder jeugdhulp. Jeugdbescherming is altijd opgelegd door een kinderrechter en wordt gedwongen ingezet als de veilige en gezonde ontwikkeling van een kind in gevaar is. Een uithuisplaatsing is bijvoorbeeld een jeugdbeschermingsmaatregel. Jeugdreclassering kan worden opgelegd als een jongere met de politie in aanraking is geweest.

Dubbel wachten door vertraging bij wijkteam
De wachttijdproblemen zijn al jaren het grootst bij de gespecialiseerde jeugdhulp. Dit is hulp die niet kan worden geleverd door bijvoorbeeld het wijk- of het jeugdteam in de gemeente. Stans Goudsmit, kinderombudsman in Rotterdam, zag vorig jaar voor het eerst dat kinderen ook moesten wachten op hulp van het wijkteam. “Daardoor moeten kinderen dubbel wachten: eerst op hulp van het wijkteam en daarna op de gespecialiseerde jeugdhulp.” Het wijkteam verwijst namelijk door naar gespecialiseerde jeugdhulp als dit nodig is. Ook Yvette Nass, jeugdombudsman in Den Haag, ziet dat de jeugdteams in haar stad kampen met wachttijden. Een belangrijke oorzaak hiervoor is het personeelstekort.

Wachtlijsten niet zomaar op te lossen
Het personeelstekort in de jeugdzorg kunnen de gemeenten niet zomaar oplossen, stellen de jeugd- en kinderombudsmannen. Maar waar volgens Goudsmit in ieder geval wel iets aan gedaan kan worden, is de communicatie met ouders en kinderen.

“Ouders en kinderen worden tijdens het wachten amper geïnformeerd. Als jij als ouder of kind niet weet waar je op wacht, wie wat aan het organiseren is, hoelang dat gaat duren en niemand eens belt om te zeggen: ‘Ik ben mijn best aan het doen, maar het duurt nog twee maanden’, dan is er een risico dat je gefrustreerd raakt en afhaakt.”

Nass vindt dat er in de gehele jeugdzorg veel beter met ouders en kinderen zou moeten worden gecommuniceerd. “Het wantrouwen van jongeren richting gemeente en hulpverleners groeit als er niet goed met hen gepraat wordt.”

Verbetering: In dit artikel stond eerst dat alleen wijk- en jeugdteams kunnen verwijzen naar gespecialiseerde jeugdzorg. Dit klopt niet, ook een huisarts of kinderarts kan verwijzen naar gespecialiseerde jeugdzorg.